|
|
Herkenbaar aan deze unieke combinatie van kenmerken
- (hoge) struik met in juni witte, platte bloeiwijzen,
- waarvan de randbloemen duidelijk vergroot zijn of
- vanaf augustus met glanzend rode bessen én
- de handvormig gelobde bladeren
|
Algemeen
Gelderse roos is een dichte struik van 1,5 tot 3 meter hoog met iets hangende takken. Ze is algemeen in Nederland, behalve in de IJsselmeerpolders en in het noorden van Noord-Holland, Friesland en Groningen. Daar is ze zeldzaam.
Ze groeit op natte tot vochtige, voedselrijke grond in loofbossen en struikgewas.
|
Bloem
Gelderse roos bloeit in juni met witte bloemen, die in een platte, schermvormige bloeiwijze bij elkaar staan.
De buitenste, steriele bloemen zijn vergroot, hebben vaak ongelijke kroonbladen en dienen om insecten te lokken voor bestuiving van de kleine bloemen, die in het midden staan. De kleine bloemen zijn regelmatig.
De bloeiwijze van Gelderse roos doet schermvormig aan, maar is een tuil. Het verschil is de plaats van aanhechting van de bloemstelen. Bij een scherm zitten alle bloemstelen binnen één scherm op dezelfde hoogte, bij een tuil op verschillende hoogte. In de bloeiwijze van Gelderse roos is de lengte van de bloemstelen ongelijk, waardoor de bloemen nagenoeg op dezelfde hoogte uitkomen.
Blad en takken
De grote bladeren zijn handvormig, 3(soms 5)-lobbig en hebben een grof, onregelmatig getande rand. De bovenkant is kaal, de onderkant licht behaard. In de herfst kleuren ze prachtig donkerrood. Jonge takken hebben stompe kanten.
Toepassingen
De bessen van Gelderse roos zijn licht giftig en daarom voor mensen niet rauw eetbaar. Gekookt kunnen ze wel gegeten worden. De bessen blijven tot ver in de winter aan de struik hangen. Pas wanneer ze bevroren zijn geweest worden ze door vogels en kleine zoogdieren gegeten.
Gelderse roos heeft een bloeddrukverlagende, hart ondersteunende, kalmerende en krampwerende werking.
In de fytotherapie wordt Gelderse roos onder andere toegepast bij stress gerelateerde klachten als hoge bloeddruk, hartkloppingen, migraine of spierkrampen.
Een compleet overzicht van alle toepassingen vind je in het artikel "De geneeskracht van Gelderse roos".
Vergelijkbare soorten
Er zijn meerdere struiken met witte bloemen, zoals gewone en Amerikaanse vogelkers, gewone vlier en wilde lijsterbes.
Gelderse roos is in bloei makkelijk van de andere te onderscheiden door de vergrote randbloemen in de bloeiwijze.
Van de struiken met rode bessen is ze te onderscheiden door haar bladeren. Als enige heeft ze handvormig, grof getande bladeren.
|
|
Algemeen
- muskuskruidfamilie (Adoxaceae)
- struik
- algemeen tot vrij zeldzaam
- 1,5 tot 3 m
-
verspreiding
Bloem
- (room)wit
- juni
- vlakke tuil
- kleine bloemen 4 tot 7 mm
- grote bloemen 1 tot 2 cm
- stervormig
- 5 kroonbladen, vergroeid
- 5 kelkbladen
- 5 meeldraden
- 1 stijl
Blad
- tegenoverstaand
- enkelvoudig
- handvormig
- top spits
- rand grof, onregelmatig getand
- voet afgerond of wigvormig
- hand- en veernervig
- zacht behaard
Takken
- rechtop
- kaal
- stomp rond
|
Bewerkte botanische illustratie van
Gelderse roos (Viburnum opulus).
|
|
